Kanbera: Skirtumas tarp puslapio versijų

Ištrintas turinys Pridėtas turinys
S Išspręsti ryšiai: BritaiDidžioji Britanija, NaraNara (Japonija) naudojant Dab solver
Nestea (aptarimas | indėlis)
Nėra keitimo santraukos
Eilutė 47:
 
=== Kanbera XX a. viduryje ===
[[1927 m.|1927]] m. [[gegužės 9]] d. sandraugos parlamentas persikėlė į Kanberą, nors tuometinis premjeras [[Stanley Bruce|Stenlis Briusas]] buvo atidaręs savo rezidenciją dar prieš kelias dienas.<ref>{{cite web|url=http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/bruce/spouse.aspx |title=Ethel Bruce – Stanley Melbourne Bruce – Australia's PMs – Australia's Prime Ministers |publisher=[[National Archives of Australia]] |accessdate=23 April 2010|archivedate=11 February 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140211195353/http://primeministers.naa.gov.au/primeministers/bruce/spouse.aspx|deadurl=no}}</ref>{{sfn|Wigmore|1971|p=101}} Planuotas miesto augimas sustojo per [[Antrasis pasaulinis karas|II-ąjį pasaulinį karą]],{{sfn|Wigmore|1971|pp=125-128}} kai kurie projektai, įskaitant ir katalikų bei anglikonų bažnyčias, taip ir nebuvo pabaigti.{{sfn|Gibbney|1988|pp=116-126}} Iškart po karo pabaigos Kanberos valdžia buvo kritikuojama dėl to, kad miestas buvo panašesnis į kaimą, pastatai tarpusavyje buvo nedarnūs.{{sfn|Sparke|1988|p=6}}{{sfn|Sparke|1988|pp=1-3}}{{sfn|Sparke|1988|pp=7-9}} Premjeras [[Sir Robert Menzies|seras Robertas Menzis]] pareiškė, jog visa federalinės sostinės apygarda atrodo gėdingai.{{sfn|Sparke|1988|p=30}} Menzis premjero poste išbuvo daugiau kaip penkiolika metų, jo dėka paspartėjo sostinės plėtra,{{sfn|Sparke|1988|pp=31-32}}{{sfn|Sparke|1988|pp=103-104, 145, 188, 323}} gyventojų skaičius išaugo daugiau kaip 50 % tarp [[1955]] ir [[1975]] m.{{sfn|Sparke|1988|pp=103-104, 145, 188, 323}} Po karo dauguma valdžios būstinių iš Melburno persikėlė čia.{{sfn|Wigmore|1971|pp=111-120}}
[[Vaizdas:Lake-ParlHouse.JPG|right|upright=1.35|thumb|Naujieji ir Senieji parlamento rūmai]]
Naujai pastatytas Australijos nacionalinis universitetas buvo išplėstas, pastatytos skulptūros ir paminklai.{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=18}}{{sfn|Sparke|1988|pp=173-174}} Vėliau pastatyta nacionalinė biblioteka, aukščiausiasis teismas, nacionalinė galerija.{{sfn|Sparke|1988|p=116}}{{sfn|Fitzgerald|1987|p=138}} Kanbera padalinta į dvi sritis (šiaurinę ir pietinę Kanberą),{{sfn|Gibbney|1988|p=250}}{{sfn|Sparke|1988|p=180}} daugumai naujų rajonų suteikti Australijos politikų ([[Edmund Barton|Bartono]], [[Alfred Deakin|Dykino]], [[George Raid|Reido]], [[Edward Braddon|Bredono]], [[John Curtin|Kurtino]], [[Ben Chifley|Čiflio]] ir [[Henry Parkes|Parkso]]) pavadinimai.{{sfn|Universal Publishers|2007|p=6}}
Eilutė 54:
 
=== Kanbera XX a. pabaigoje ir XXI a. ===
[[1988 m.|1988]] m. gruodį Australijos sostinės teritorijai sandraugos parlamentas suteikė savivaldą, pirmieji vietos rinkimai buvo surengti 1989 m. kovo 4 d., buvo septyniolika narių,<ref>{{cite web|url=http://www.elections.act.gov.au/elections/1989/timetable_89.html |title=Election timetable – 1989&nbsp;Election |publisher=Elections ACT |accessdate=23 April 2010|archivedate=28 March 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110328084555/http://www.elections.act.gov.au/elections/1989/timetable_89.html}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/fact-sheets.asp?nav=factsheet02#1|title=Fact sheets|publisher=[[Australian Capital Territory Legislative Assembly|Legislative Assembly for the ACT]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130329130619/http://www.legassembly.act.gov.au/education/fact-sheets.asp?nav=factsheet02|archivedate=29 March 2013|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref name="ass">{{cite web |url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp |title=Role of the Assembly |publisher=[[Australian Capital Territory Legislative Assembly|Legislative Assembly for the ACT]] |accessdate=23 April 2010 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100527141718/http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp |archivedate=27 May 2010 |df=dmy-all }}</ref> dauguma jų priklausė Australijos [[Leiboristų partija|leiboristų partijai]].
 
[[2013 m.|2013]] m. miesto apylinkėse degė miškai, žuvo keturi žmonės, sužeista – 435, sudegė maždaug 500 namų.<ref name="Doogan">{{cite book|last=Doogan|first=Maria|title=The Canberra Firestorm: Inquests and inquiry into four deaths and four fires between 8 and 18 January 2003|publisher=ACT Coroners Court|location=Canberra|accessdate=7 June 2010|date=December 2006|volume=1|url=http://www.courts.act.gov.au/BushfireInquiry/The_Canberra_Firestorm_Report/The%20Canberra%20Firestorm%20%28VOL%20I%29%20%28chapter%201%29.pdf|archive-url=http://webarchive.loc.gov/all/20090516030249/http://www.courts.act.gov.au/bushfireinquiry/The_Canberra_Firestorm_Report/The%20Canberra%20Firestorm%20(VOL%20I)%20(chapter%201).pdf|dead-url=yes|archive-date=16 May 2009}}</ref> Tais pačiais metais Kanbera šventė vardo suteikimo šimto metų jubiliejų.<ref>{{cite web |url=http://canberra100.com.au/about |title=About the Centenary of Canberra |publisher=Centenary of Canberra unit – ACT Government |accessdate=8 February 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130218210025/http://www.canberra100.com.au/about/ |archivedate=18 February 2013 |df=dmy-all }}</ref>
Eilutė 60:
== Geografija ==
[[Vaizdas:Canberra_SPOT_1088.jpg|link=https://lt.wikipedia.org/wiki/Vaizdas:Canberra_SPOT_1088.jpg|miniatiūra|kairėje|Kanberos regionas iš kosmoso]]
Kanbera užima 814,2 km² plotą<ref name="area">{{cite web|url=http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/planning_data|title=Planning Data Statistics|publisher=[[Australian Capital Territory Planning and Land Authority|ACT Planning & Land Authority]]|date=21 July 2009|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080802163103/http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/planning_data|archivedate=2 August 2008}}</ref>, yra netoli Brindabelos kalnagūbrio, maždaug 150 km nuo rytinės pakrantės. Altitudė siekia maždaug 580 m,<ref name="bom">{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/weather/nsw/canberra/climate.shtml|title=Climate of Canberra Area|accessdate=13 May 2010|publisher=[[Bureau of Meteorology]]|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090712100903/http://www.bom.gov.au/weather/nsw/canberra/climate.shtml|archivedate=12 July 2009|df=}}</ref> aukščiausias taškas Madžuros kalnas (888 m),<ref>{{cite web|url=http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|title=Lady luck or lucky lady?|work=[[The Queanbeyan Age]]|date=19 July 2002|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120303151249/http://www.queanbeyanage.com.au/news/local/news/general/lady-luck-or-lucky-lady/250543.aspx?storypage=0|archivedate=3 March 2012}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/13686/cnpmapmajura.pdf|title=Canberra Nature Park: Mt Majura Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=13 May 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120326060951/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/13686/cnpmapmajura.pdf|archivedate=26 March 2012}}</ref> tarp šiek tiek žemesnių kalnų yra Teiloro kalnas (855 m),<ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0011/390593/cnpmapmttaylor.pdf|title=Canberra Nature Park: Mt Taylor Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=24 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501123641/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0011/390593/cnpmapmttaylor.pdf|archivedate=1 May 2013}}</ref> Einslio kalnas (843 m),<ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/390597/cnpmapmtainslie.pdf|title=Canberra Nature Park: Mt Ainslie Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=24 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501162251/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0006/390597/cnpmapmtainslie.pdf|archivedate=1 May 2013}}</ref> Mugos Mugos kalnas<ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0009/390591/cnpmapmugga.pdf|title=Canberra Nature Park: Mt Mugga Mugga Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=24 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501132032/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0009/390591/cnpmapmugga.pdf|archivedate=1 May 2013}}</ref> ir Juodasis kalnas<ref>{{cite web|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0004/390595/cnpmapblackmountain.pdf|title=Canberra Nature Park: Black Mountain Nature Reserve|year=2004|publisher=ACT Government Territory and Municipal Services|accessdate=24 February 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501120016/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0004/390595/cnpmapblackmountain.pdf|archivedate=1 May 2013}}</ref>{{sfn|Penguin Books Australia|2000|p=28}} (abu po 812 m).
 
Aplink Kanberą plytintys miškai, daugiausiai [[Eukaliptas|eukaliptai]], naudojami kurui, pramonei. 1960-aisiais dėl abejotinos vandens kokybės miškai buvo uždaryti. 1915 m. ant Stromlo kalno buvo atrasta [[spindulinė pušis]], nuo tada plantacijos buvo išplėstos. Miškuose paplitęs turizmas, rengiamos ekspedicijos, daugelis žmonių čia ateina laisvalaikiu.<ref>{{Cite book|last=McLeod|first=Ron|year=2003|title=Inquiry into the Operational Response to the January 2003 Bushfires in the ACT|url=http://www.cmd.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0008/113939/McLeodInquiry.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130514031921/http://www.cmd.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0008/113939/McLeodInquiry.pdf|deadurl=no|archivedate=14 May 2013|location=Canberra, ACT|isbn=0-642-60216-6|ref=harv}}</ref> Kanberos miesto apylinkėse yra Džininderos, Molonglo, Laimstauno ir Tugeranongo salpos.{{sfn|Gibbney|1988|loc=inside cover}} Užtvenkus [[Molonglo|Molonglo upę]], atsirado Barlėjaus Grifino tvenkinys.{{sfn|Sparke|1988|pp=131-132}}
Eilutė 71:
[[Vaizdas:Canberra_warming.jpg|miniatiūra|Temperatūros pokyčiai Kanberoje]]
 
Iš dešinės pusės Kanberą užstoja Brindabelų kalnagūbris, dėl to Kanberos slėniuose lyja.<ref name="bom2" /> Kanberoje metuose vidutiniškai būną po 100,4 giedrų dienų.<ref name="bom2">{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/climate/averages/tables/cw_070014_All.shtml|title=Climate statistics for Australian locations: Canberra Airport Comparison|publisher=[[Bureau of Meteorology]]|accessdate=3 September 2011}}</ref> Metinis kritulių kiekis trečias mažiausias Australijoje (po [[Adelaide|Adelaidės]] ir [[Hobart]]o),<ref>{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/lam/climate/levelthree/ausclim/zones.htm#two|title=Australia – Climate of Our Continent|publisher=[[Bureau of Meteorology]]|accessdate=13 May 2010|archiveurl=http://pandora.nla.gov.au/pan/96122/20090317-1643/www.bom.gov.au/lam/climate/levelthree/ausclim/zones.html#two|archivedate=17 March 2009}}</ref> paprastai kritulių kiekis skiriasi pagal metų laiką, daugiausiai kritulių iškrenta pavasario pabaigoje.<ref>{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/cgi-bin/climate/cgi_bin_scripts/map_script_new.cgi?70014|archive-url=https://archive.is/20120604193432/http://www.bom.gov.au/cgi-bin/climate/cgi_bin_scripts/map_script_new.cgi?70014|dead-url=yes|archive-date=4 June 2012|title=Climate information for Canberra Aero|publisher=[[Bureau of Meteorology]]|accessdate=13 May 2010}}</ref> [[Perkūnija|Perkūnijos]] paprastai pasitaiko tarp spalio ir balandžio mėnesių.<ref name="bom2" />{{Infobox Weather|metric_first=yes|single_line=yes|location=Kanberos|Jan_Hi_°C=28.7|Feb_Hi_°C=27.7|Mar_Hi_°C=24.8|Apr_Hi_°C=20.5|May_Hi_°C=16.3|Jun_Hi_°C=12.5|Jul_Hi_°C=11.8|Aug_Hi_°C=13.5|Sep_Hi_°C=16.6|Oct_Hi_°C=19.9|Nov_Hi_°C=23.3|Dec_Hi_°C=26.3|Year_Hi_°C=20.2|Jan_Av_°C=21.2|Feb_Av_°C=20.7|Mar_Av_°C=17.9|Apr_Av_°C=13.8|May_Av_°C=10.0|Jun_Av_°C=6.9|Jul_Av_°C=6.0|Aug_Av_°C=7.4|Sep_Av_°C=10.2|Oct_Av_°C=13.2|Nov_Av_°C=16.4|Dec_Av_°C=19.1|Year_Av_°C=13.6|Jan_Lo_°C=13.7|Feb_Lo_°C=13.6|Mar_Lo_°C=10.9|Apr_Lo_°C=7.1|May_Lo_°C=3.7|Jun_Lo_°C=1.3|Jul_Lo_°C=0.2|Aug_Lo_°C=1.3|Sep_Lo_°C=3.8|Oct_Lo_°C=6.4|Nov_Lo_°C=9.5|Dec_Lo_°C=11.9|Year_Lo_°C=7.0|Jan_Precip_mm=54.7|Feb_Precip_mm=52.7|Mar_Precip_mm=45.2|Apr_Precip_mm=41.0|May_Precip_mm=38.1|Jun_Precip_mm=44.7|Jul_Precip_mm=47.6|Aug_Precip_mm=45.9|Sep_Precip_mm=51.9|Oct_Precip_mm=51.0|Nov_Precip_mm=68.9|Dec_Precip_mm=54.8|Year_Precip_mm=596|Jan_Precip_days=6.5|Feb_Precip_days=6.1|Mar_Precip_days=6.2|Apr_Precip_days=6.6|May_Precip_days=7.1|Jun_Precip_days=9.1|Jul_Precip_days=10.0|Aug_Precip_days=9.4|Sep_Precip_days=9.7|Oct_Precip_days=8.9|Nov_Precip_days=10.0|Dec_Precip_days=7.7|Year_Precip_days=97.3|Jan_Sun=295|Feb_Sun=254|Mar_Sun=251|Apr_Sun=219|May_Sun=186|Jun_Sun=156|Jul_Sun=180|Aug_Sun=217|Sep_Sun=231|Oct_Sun=267|Nov_Sun=267|Dec_Sun=291|Year_Sun=2814|source=|accessdate=Kanberos klimatas<ref>{{cite web|url=http://www.bom.gov.au/climate/current/statements/scs36b.pdf|title=Special climate statement 36 – Unseasonal cold in southeast Australia|publisher=Bureau of Meteorology|date=13 January 2012|accessdate=4 September 2014}}</ref>}}
 
=== Miesto planas ===
Eilutė 90:
Šiaurės ir Pietų Kanberos rajonai daugiausia paremti Valterio Barlėjaus Grifino planu.{{sfn | Wigmore | 1971 | p = 64}}{{sfn | National Capital Development Commission | 1988 | p = 17}} [[1967]] m. nacionalinė sostinės plėtros komisija priėmė vadinamąjį „Y-planą“, apimantį daugelį komercinių zonų: pagrinde buvo Tugeranono rajonas, o atšakose – Belkoneno ir Gangalino.{{sfn | Sparke | 1988 | pp = 154-155}} Kanberos plėtrą, tame tarpe tolimesnę miesto plano raidą ir žemės panaudojimą, perėmė vyriausybė.{{sfn | Sparke | 1988 | pp = 154-155}}
 
Daugeliui Kanberos priemiesčių ir gatvių suteikti buvusių [[Australijos ministras pirmininkas|Australijos ministrų pirmininkų]], žinomų piliečių vardai, taip pat naudojami iš Australijos aborigenų kalbos kildinami pavadinimai.<ref name=name>{{cite web|url=http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/maps_land_survey/place_names/place_name_processes|title=Place name processes|publisher=[[Australian Capital Territory Planning and Land Authority|ACT Planning & Land Authority]]|date=2009-05-11|accessdate=2010-05-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130419123735/http://www.actpla.act.gov.au/tools_resources/maps_land_survey/place_names/place_name_processes|archivedate=2013-04-19}}</ref>
 
[[Vaizdas:Floriade Canberra ACT.JPG|kairėje|miniatiūra|Gėlių šventė Sandraugos parke<ref name="floriadeaustralia">{{cite web|url=http://www.floriadeaustralia.com/about-floriade/environmental-care/|title=Environmental care|work=www.floriadeaustralia.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150226235141/http://www.floriadeaustralia.com/about-floriade/environmental-care/|archivedate=26 February 2015|deadurl=yes|accessdate=9 March 2015|df=dmy-all}}</ref>]]
Eilutė 101:
== Ekonomika ==
[[Vaizdas:Australian_Treasury.JPG|kairėje|miniatiūra|Daugelis kanberiečių dirba vyriausybės srityje]]
2012 m. gegužės mėn. duomenimis, nedarbo lygis Kanberoje buvo 3,4 %, palyginimui šalies vidurkis 5,1 %.<ref>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Lookup/by%20Subject/1367.0~2012~Main%20Features~Unemployment%20Rate~9.4|title=1367.0 State and Territory Statistical Indicators – Unemplyment rate: ABS|date=12 June 2012|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|accessdate=6 July 2012}}</ref> Dėl mažo nedarbo lygio ir didelio žmonių, dirbančių [[Viešasis sektorius|viešajame]] ir komerciniame sektoriuose, skaičiaus, Kanberoje yra aukštesnis disponuojamų pajamų vidurkis nei kituose Australijos miestuose.<ref>{{cite web|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/Previousproducts/D1427AE6A791C71CCA2570D700081161?opendocument|title=ACT Stats, 2005|date=12 September 2005|accessdate=13 May 2010}}</ref> Vidutinė alga Kanberoje ([[Australijos doleris|$]]1702) didesnė nei šalies vidurkis ($1485,8).<ref>{{cite web|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|date=15 August 2013|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/Latestproducts/6302.0Main%20Features1May%202013?opendocument&tabname=Summary&prodno=6302.0&issue=May%202013&num=&view=|title=6302.0 – Average Weekly Earnings, Australia, May 2013|accessdate=4 November 2013|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131021044653/http://www.abs.gov.au/ausstats/abs%40.nsf/Latestproducts/6302.0Main%20Features1May%202013?opendocument&tabname=Summary&prodno=6302.0&issue=May%202013&num=&view=|archivedate=21 October 2013|df=}}</ref>
 
Vidutinė būsto kaina Kanberoje buvo $511 820, tarp didžiųjų miestų (daugiau nei 100 tūkst. gyv.) buvo mažesnė tik už [[Sidnėjus|Sidnėjaus]],<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2009/10/29/2727042.htm|title=House prices surge as rate hike looms|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=13 May 2010|last=Janda|first=Michael|date=29 October 2009}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Real Estate Institute of Australia|url=http://www.reiaustralia.com.au/media/releases.asp|title=It's official: the property market has cooled|date=9 September 2010|accessdate=7 June 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080719140035/http://reiaustralia.com.au/media/releases.asp|archivedate=19 July 2008}}</ref> o vidutinė būsto nuomos savaitinė kaina buvo didžiausia ($410 per savaitę).<ref>{{cite web|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|year=2004|title=Census of Population and Housing Australia in Profile A Regional Analysis|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/ca79f63026ec2e9cca256886001514d7/18a06e9e1296fb71ca2568a900143a6b!OpenDocument|accessdate=13 May 2010}}</ref> Aukštas būsto kainas daugiausiai lemia dideli atlyginimai, brangūs žemės sklypai<ref>All of the land in the ACT land is held by the government.</ref> ir [[infliacija]].<ref>s68 allows for an annual increase linked to a Rental Housing CPI index, which is usually significantly higher than CPI. For 2008 this deems an increase up to 10.12% as not excessive on the face of it.</ref> Visi šie veiksniai nulemia tai, kad Kanbera šiuo metu yra trečias brangiausias miestas šalyje.<ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/act-still-expensive-place-to-live-despite-fall-in-rent-prices-20140115-30vk8.html|date=16 January 2014|archivedate=8 March 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140308020955/http://www.canberratimes.com.au/act-news/act-still-expensive-place-to-live-despite-fall-in-rent-prices-20140115-30vk8.html|publisher=Fairfax Media|newspaper=The Canberra Times|first=Meredith|last=Clisby|title=ACT still expensive place to live despite fall in rent prices}}</ref>
 
Pagrindinės miesto ūkio šakos yra viešasis administravimas ir sauga, 2011–2012 m. sudariusios 29,8 % bendrojo teritorijos produkto. Šiose šakose dirbo 33,9 % visų gyventojų.<ref>{{cite web|title=Gross State Product 2011–12|publisher=ACT Government Chief Minister and Treasury Directorate, Economics Branch|date=21 November 2012|url=http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/GSP.pdf|archivedate=30 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130730233343/http://www.treasury.act.gov.au/snapshot/GSP.pdf|accessdate=17 September 2013}}</ref><ref>{{cite web|title=Industry of employment by place of work |publisher=ACT Government Chief Minister and Treasury Directorate |url=http://www.cmd.act.gov.au/policystrategic/actstats/profiles/act/placeofwork |date=28 June 2013 |accessdate=17 September 2013 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130917060755/http://www.cmd.act.gov.au/policystrategic/actstats/profiles/act/placeofwork |archivedate=17 September 2013 }}</ref>
 
== Valdžios institucijos ==
[[Vaizdas:Australian_Capital_Territory_Legislative_Assembly_and_the_statue_Ethos.jpg|miniatiūra|Sostinės teritorijos įstatymų leidybos asamblėja]]Kanberoje nėra vietos miesto tarybos ar miesto valdžios. Australijos sostinės teritorijos įstatymų leidybos asamblėja vykdo ir miesto tarybos, ir likusios Australijos sostinės teritorijos vyriausybės funkcijas.<ref name="govt2">{{cite web|url=http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|publisher=[[Australian Capital Territory Legislative Assembly|Legislative Assembly for the ACT]]|year=2010|title=Role of the Assembly|accessdate=13 May 2010|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100527141718/http://www.legassembly.act.gov.au/education/role-of-the-assembly.asp|archivedate=27 May 2010|df=dmy-all}}</ref> Kadangi didžioji dauguma teritorijos gyventojų gyvena Kanberoje, sostinės teritorijos vyriausybė daugiausia dėmesio skiria miestui.
 
Asamblėją sudaro 25 nariai, renkami iš penkių atstovaujamų rajonų: Brindabelos, Gininderos, Kuradžongo, Marambidžio ir Jerabio.<ref name="elecpage">{{cite web|title=Electorates 2016 election|url=http://www.elections.act.gov.au/electoral_boundaries/electorates/electorates_2016_election|publisher=Elections ACT|accessdate=9 December 2016}}</ref> Vyriausiąjį ministrą renka Įstatymų leidžiamosios asamblėjos nariai.<ref name="govt2" /> 2019 m. vyriausiasis ministras buvo Endriu Baras iš [[Australijos darbininkų partija|Australijos darbininkų partijos]].
Eilutė 125:
|accessdate=29 October 2017|quick=on}}</ref> 2006 m. – 322 036.<ref name="2006census">{{Census 2006 AUS|id=UCL800200|name=Canberra - Queanbeyan (Canberra Part)|accessdate=29 October 2017}}</ref>
 
Kanberiečiai palyginti jauni ir labiau išsilavinę. Amžiaus [[mediana]] yra 35 metai, tik 12,7 % gyventojų yra vyresni negu 65 metai.<ref name="Census2016">{{Census 2016 AUS|id=UCL802001|name=Canberra - Queanbeyan (Canberra Part)|accessdate=29 October 2017|quick=on}}</ref> Tarp 1996 ir 2001 m. 61,9 % imigravo arba emigravo iš Kanberos.<ref>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/Ausstats/abs@.nsf/0/812343b3e6694d5dca256d3c0001f4c9?OpenDocument|title=Australian Demographic Statistics, Dec 2002|date=5 June 2003|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|accessdate=7 June 2010}}</ref> 2017 m. 43 % gyventojų nuo 25 iki 64 metų buvo įgiję bakalauro laipsnį, kuomet šalies vidurkis – 31 %.<ref>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/DetailsPage/6227.0May%202017?OpenDocument|title=6227.0 – Education and Work, Australia, May 2017|date=6 November 2017|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|accessdate=8 December 2017}}</ref> Pasak Australijos nacionalinio banko, kanberiečiai daugiau linkę dovanoti labdarai negu kitų Australijos miestų gyventojai.<ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/sweet-charity-territory-leads-in-giving-20131103-2wv1f.html|title=Sweet charity: territory leads in giving|date=4 November 2013|newspaper=The Canberra Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131104074239/http://www.canberratimes.com.au/act-news/sweet-charity-territory-leads-in-giving-20131103-2wv1f.html|archivedate=4 November 2013|publisher=Fairfax Media}}</ref>
 
=== Mažumos ===
Eilutė 223:
=== Sveikatos apsauga ===
[[Vaizdas:Canberra_Hospital.jpg|miniatiūra|kairėje|Kanberos ligoninė]]
Kanberoje šiuo metu yra dvi didelės ligoninės: 600 lovų turinti Kanberos ligoninė ir 174 lovas turinti Kalgario viešoji ligoninė.<ref name="hos">{{cite web|url=http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10134232&pid=1147829186|title=Hospitals|publisher=ACT Health|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110326232807/http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10134232&pid=1147829186|archivedate=26 March 2011}}</ref><ref>{{cite web|url=http://health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10209377|title=Canberra Hospital|publisher=ACT Health|accessdate=23 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20100716143522/http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10209377#|archive-date=16 July 2010|dead-url=yes|df=dmy-all}}</ref><ref name="calvary-act1">{{cite web|url=http://www.calvary-act.com.au/contact.html|title=Contact Us & Location Map|publisher=Calvary Health Care ACT|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100323231918/http://www.calvary-act.com.au/contact.html <!-- Bot retrieved archive -->|archivedate=23 March 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.calvary-act.com.au/public.html|title=Public Hospital|publisher=Calvary Health Care ACT|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080718171953/http://www.calvary-act.com.au/public.html|archivedate=18 July 2008}}</ref> Didžiausia privati ligoninė yra Kalvario Džono Džeimso ligoninė Dykino rajone.<ref>{{cite web|url=http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/chemo-crisis-to-hit-act-patients/1241514.aspx|last=Cronin|first=Fiona|title=Chemo crisis to hit ACT patients|work=[[The Canberra Times]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111113075559/http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/chemo-crisis-to-hit-act-patients/1241514.aspx|archivedate=13 November 2011|date=12 August 2008|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.calvaryjohnjames.com.au/|title=Welcome to Calvary John James Hospital|publisher=Calvary John James Hospital|accessdate=23 April 2010}}</ref>
 
Karališkoji Kanberos ligoninė Ektono pusiasalyje prie Barlėjaus Grifino ežero buvo uždaryta 1991 m., o 1997 m. nugriauta, siekiant palengvinti nacionalinio Australijos muziejaus statybą.{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=18}}{{sfn|National Capital Development Commission|1988|p=17}}<ref name="map" /><ref>{{cite news|newspaper=The Canberra Times|publisher=Fairfax Media|title=15 years since hospital implosion tragedy|date=13 July 2012|accessdate=25 September 2013|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/15-years-since-hospital-implosion-tragedy-20120713-22034.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120714042848/http://www.canberratimes.com.au/act-news/15-years-since-hospital-implosion-tragedy-20120713-22034.html|archivedate=14 July 2012}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.abc.net.au/am/stories/s64319.htm|last=Reynolds|first=Fiona|title=Increasing pressure on ACT Chief Minister|date=5 November 1999|work=A.M.|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=2 June 2009|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121104173854/http://www.abc.net.au/am/stories/s64319.htm|archivedate=4 November 2012}}</ref> Mieste šiuo metu yra dešimt sveikatos priežiūros įstaigų. Kanberos ligoninės taip pat aptarnauja ir Naujojo Pietų Velso gyventojus.<ref>{{cite web|url=http://health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10063975&pid=1082945856|title=About Emergency|publisher=ACT Government Health Information|accessdate=23 April 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20091011135135/http://www.health.act.gov.au/c/health?a=da&did=10063975&pid=1082945856#|archive-date=11 October 2009|dead-url=yes|df=dmy-all}}</ref>
Eilutė 232:
[[Vaizdas:Canberra_Railway_Station.jpg|miniatiūra|Kanberos geležinkelio stotelė]]
[[Vaizdas:Ford_FG_Falcon_running_on_LPG,_operated_by_Canberra_Elite_Taxi,_photographed_in_Tuggeranong_Town_Centre_(1).jpg|dešinėje|miniatiūra|Kanberos taksi]]
Automobilis yra pati populiariausia transporto priemonė Kanberoje.<ref name="road">{{cite web|url=http://www.aph.gov.au/house/committee/ncet/natcapauth/report/chapter9.pdf|title=Canberra's transport system|format=PDF|publisher=[[Parliament of Australia]]|accessdate=23 April 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120207011010/http://www.aph.gov.au/house/committee/ncet/natcapauth/report/chapter9.pdf|archivedate=7 February 2012}}</ref> Miestas išdėstytas taip, kad keliai, jungiantys kvartalus, eitų per atvirus žemės sklypus ar miškus, dėl to gyventojų tankumas mažas;{{sfn|Penguin Books Australia|2000|pp=23-25}} tai taip pat reiškia, kad būsimiems keliams plėtoti nereikia statyti tunelių ar įsigyti žemės, nes yra pakankamai laisvos vietos, priešingai negu kituose Australijos miestuose.{{sfn|Penguin Books Australia|2000|pp=3-6, 32-35, 53-59, 74-77, 90-91, 101-104}}Kanberos sritys yra sujungtos dviejų juostų bulvarais ({{En|parkway}}),<ref name="road" /><ref>{{cite web|url=http://www.justice.act.gov.au/page/view/3063/title/act-road-hierarchy|title=ACT Road Hierarchy|publisher=ACT Government|date=21 August 2012|accessdate=14 February 2014}}</ref> maksimalus leistinas greitis – 100 km/val.<ref>{{cite web|url=http://www.chiefminister.act.gov.au/media.php?v=5787&s=29|title=Survey shows speeding at disputed camera site|publisher=[[Australian Capital Territory Chief Minister's Department|Chief Minister's Department]]|date=17 July 2007|accessdate=23 April 2010}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.afp.gov.au/act/road_traffic/speeding.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20091112054723/http://www.afp.gov.au/act/road_traffic/speeding.html|archivedate=12 November 2009|title=Speeding|publisher=[[Australian Federal Police]]|date=20 May 2008|accessdate=23 April 2010}}</ref> Dėl saugumo dar 1999 m. buvo įrengtos vaizdo stebėjimo kameros,<ref name="LawsonTraffic">{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/impact-of-traffic-cameras-on-speed-put-under-microscope-20140310-34i1n.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140311005208/http://www.canberratimes.com.au/act-news/impact-of-traffic-cameras-on-speed-put-under-microscope-20140310-34i1n.html|archivedate=11 March 2014|title=Impact of traffic cameras on speed put under microscope|date=11 March 2014|newspaper=The Canberra Times|first=Kirsten|last=Lawson|publisher=Fairfax Media}}</ref> jos skirtos fiksuoti greitį, taip pat stebima ar vairuotojai nevažiuoja per raudoną šviesą. Manoma, kad dėl šių kamerų iš baudų į biudžetą kasmet surenkama iki 11 mln. Australijos dolerių.<ref name="LawsonTraffic" />
 
Viešąjį transportą iš dalies kontroliuoja valdžia.<ref>{{cite web|url=http://www.action.act.gov.au/About_ACTION/corporate|title=Corporate|publisher=[[ACTION]]|accessdate=25 February 2014}}</ref> 2016 m. duomenimis 7,1 % gyventojų vykdami į darbą naudojosi viešuoju transportu, kuomet 4,5 % į darbą ėjo pėsčiomis.<ref name="Census20162" />
[[Vaizdas:BUS877-04.jpg|kairėje|miniatiūra|Kanberos autobusas]]
Kanberoje yra dvi taksi kompanijos: ''Aerial Capital Group'' ir ''Cabexpress''.<ref>{{cite web|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2007/02/03/1839551.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110218043332/http://www.abc.net.au/news/stories/2007/02/03/1839551.htm|archivedate=18 February 2011|title=Taxi company 'not concerned' at losing monopoly|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=3 February 2007}}</ref> 2015 m. spalį Kanberos valdžia priėmė įstatymą, leidžiantį gyventojams naudotis tarpusavio taksi tarpininkavimo paslaugomis, įskaitant [[Uber]],<ref>{{cite news|url=http://www.abc.net.au/news/2015-10-30/uber-launches-in-canberra/6898514|publisher=Australian Broadcasting Commission|title=Uber launches in ACT as Canberra becomes first city to regulate ride sharing|date=31 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151101065334/http://www.abc.net.au/news/2015-10-30/uber-launches-in-canberra/6898514|archivedate=1 November 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/uber-goes-live-in-canberra-with-more-than-a-hundred-drivers-registered-20151030-gkmqaa.html|publisher=Fairfax Media|newspaper=The Canberra Times|title=Uber goes live in Canberra with more than 100 drivers registered|first=Tom|last=McIlroy|date=30 October 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151105033829/http://www.canberratimes.com.au/act-news/uber-goes-live-in-canberra-with-more-than-a-hundred-drivers-registered-20151030-gkmqaa.html|archivedate=5 November 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/technology/2015/oct/30/act-chief-minister-launches-uber-in-canberra-calling-it-a-real-step-forward|newspaper=The Guardian|date=30 October 2015|title=ACT chief minister launches regulated Uber in Canberra, calling it 'a real step forward'|archiveurl=https://web.archive.org/web/20151103153733/http://www.theguardian.com/technology/2015/oct/30/act-chief-minister-launches-uber-in-canberra-calling-it-a-real-step-forward|archivedate=3 November 2015}}</ref> [[Ola Cabs|Ola]], Glide Taxi<ref>{{Cite web|url=https://www.canberraairport.com.au/transport/taxis/|title=Taxis|website=Canberra Airport|language=en-US|access-date=2019-04-30}}</ref> ir GoCatch.<ref>{{Cite web|url=https://www.gocatch.com/2018/05/29/australian-owned-ride-booking-app-gocatch-to-begin-driving-canberra-airport-customers/|title=Australian-owned ride-booking app GoCatch to begin driving Canberra Airport customers|website=GoCatch|language=en-AU|access-date=2019-04-30}}</ref>
 
NSW TrainLink geležinkelis jungia Kanberą su Sidnėjumi.<ref name="traindestinations">{{Cite New South Wales transport timetables|Southern Region}}</ref> Kanberos geležinkelio stotelė yra Kingstono rajone.<ref>{{cite web|url=http://www.countrylink.info/travel_passes/travelpass_agencies|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110220052328/http://www.countrylink.info/travel_passes/travelpass_agencies|archivedate=20 February 2011|title=Travel pass agencies|publisher=[[CountryLink]]|date=14 December 2009|accessdate=23 April 2010}}</ref> Tarp 1920 ir 1922 m. geležinkelis buvo nutiestas per Molonglo upę ir ėjo iki miesto šiaurinės pusės, nors vėliau dėl potvynio grėsmės buvo uždarytas; planų nutiesti liniją per Jaso regioną atsisakyta. 1923 m. pastatyta kita geležinkelio linija, einanti pro parlamento rūmus, bet jau 1927 m. nugriauta.<ref>{{Cite book|title=Canberra's Engineering Heritage|url=http://www.engineer.org.au/chapter02.html|archivedate=23 July 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130723191327/http://engineer.org.au/chapter02.html|chapter=Railways|last=Shellshear|first=Walter M.|accessdate=7 June 2010|publisher=Engineers Australia}}</ref> Geležinkelių transportu Melburną galima pasiekti pirmiausia nusigaunant NSW TrainLink autobusu iki Sidnėjaus–Melburno geležinkelio, o ten jau įlipant į traukinį. Ši stotelė nuo Kanberos nutolusi maždaug valanda kelio atstumu.<ref name="traindestinations" />{{sfn|Penguin Books Australia|2000|pp=20}} Planai įkurti [[Greitasis traukinys|greitąjį geležinkelį]] tarp Melburno, Kanberos ir Sidnėjaus<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2000/07/19/business/worldbusiness/19iht-ausrail.2.t.html|title=Sydney to Canberra in 80 Minutes–by High-Speed Train|work=New York Times|date=19 July 2000|accessdate=7 June 2010|last=Richardson|first=Michael|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130501033851/http://www.nytimes.com/2000/07/19/business/worldbusiness/19iht-ausrail.2.t.html|archivedate=1 May 2013}}</ref> nebuvo įgyvendint dėl įvairių finansiškai neįgyvendinamų idėjų.<ref>{{cite web|url=http://eriksrailnews.com/archive/hst2.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120306111425/http://eriksrailnews.com/archive/hst2.html|archivedate=6 March 2012|title=Oz HSR Received?|work=The Australian|date=29 October 2002|accessdate=7 June 2010}}</ref><ref>{{cite web|last=Somer|first=Belinda|url=http://www.abc.net.au/pm/stories/s312944.htm|title=Govt considers rail link between eastern cities|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=14 June 2001|accessdate=7 June 2010}}</ref> Taip pat svarstyta Kanberoje įrengti geležinkelį,<ref name="railways">{{cite journal|title=Railways in the Australian Capital Territory|last=MacDonald|first=B.T.|publisher=[[Australian Railway History|Australian Railway Historical Society Bulletin]]|date=May 1967|pages=106–116|ref=harv}}</ref> bet šie planai taip ir liko neįgyvendinti.<ref name="railways" />
 
[[Kanberos oro uostas|Kanberos oro uoste]] skrydžiai šalies mastu vykdomi į Sidnėjų, Melburną, [[Brisbane|Brisbaną]], [[Adelaide|Adelaidę]], [[Gold Kostas|Gold Kostą]] ir [[Perth|Pertą]].<ref>{{cite web|url=http://www.canberraairport.com.au/air_flight_info/departures.cfm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120902105846/http://www.canberraairport.com.au/air_flight_info/departures.cfm|archivedate=2 September 2012|title=Departures|publisher=[[Canberra Airport]]|accessdate=13 May 2010}}</ref> Taip pat yra skrydžių ir į Naujojo Pietų Velso miestus – [[Niukaslas (Australija)|Niukaslą]] ir [[Dabo]]. Keturis kartus per savaitę vykdomi tarptautiniai komerciniai skrydžiai į Singapūrą ir Velingtoną.<ref>{{cite news|url=http://www.abc.net.au/news/2016-09-21/singapore-airlines-flight-arrives-in-canberra/7863774|title=Singapore Airlines flight arrives in Canberra, first direct international flight in more than a decade|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=21 September 2016|archivedate=21 September 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160921121820/http://www.abc.net.au/news/2016-09-21/singapore-airlines-flight-arrives-in-canberra/7863774}}</ref> Iki 2003 m. oro uostas dalijosi [[Pakilimo ir nutūpimo takas|pakilimo ir nusileidimo takais]] su Australijos oro pajėgomis. Tų pačių metų birželį oro pajėgų bazė buvo uždaryta ir nuo tada oro uostas naudojamas tik civiliniais tikslais.<ref>{{cite journal|title=Farewell to Fairbairn|work=Air Force|publisher=Royal Australian Air Force|volume=45|issue=12|last=Hogan|first=Richard|date=July 2003|ref=harv}}</ref>
 
Kanbera turi vieną didžiausių aktyviai gyvenančių žmonių reitingą šalyje. 2011 m. duomenimis, 7,1 % gyventojų į darbą ėjo pėsčiomis ar naudojosi dviračiu.<ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2013/canberra-ranks-highly-in-national-report|first=Simon|last=Corbell|author-link=Simon Corbell|date=31 July 2013|title=Canberra ranks highly in national report|archivedate=18 March 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140318234349/http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2013/canberra-ranks-highly-in-national-report}}</ref> 2010 m. pabaigoje atlikta apklausa parodė, kad kanberiečiai vidutiniškai pėsčiomis per dieną vaikšto 26 minutes.<ref>{{citation|url=http://www.transport.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0003/397245/Pages_from_EDS_ACT_Transport_Policy_FA_final_web.pdf|page=38|title=Transport for Canberra: Transport for a sustainable city 2012–31|publisher=ACT Government|date=March 2012|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140131155700/https://www.transport.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0003/397245/Pages_from_EDS_ACT_Transport_Policy_FA_final_web.pdf|archivedate=31 January 2014|deadurl=yes|df=dmy-all}}</ref> Pagal laikraščio „The Canberra Times“ 2014 m. kovą surinktą statistiką, Kanberoje yra maždaug 87 tūkst. dviratininkų; Kanberos dviratininkai vidutiniškai pakliūna į keturis eismo įvykius per savaitę.<ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/costs-add-up-as-more-cyclists-take-to-public-roads-and-suffer-tumbles-20140318-350pg.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140319000315/http://www.canberratimes.com.au/act-news/costs-add-up-as-more-cyclists-take-to-public-roads-and-suffer-tumbles-20140318-350pg.html|archivedate=19 March 2014|date=19 March 2014|title=Costs add up as more cyclists take to public roads and suffer tumbles|first=Phillip|last=Thomson}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/cycling-campaign-group-pedal-power-slams-act-government-on-injury-rates-20140625-zslas.html|newspaper=The Canberra Times|publisher=Fairfax Media|archivedate=25 June 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140625122459/http://www.canberratimes.com.au/act-news/cycling-campaign-group-pedal-power-slams-act-government-on-injury-rates-20140625-zslas.html|title=Cycling campaign group Pedal Power slams ACT government on injury rates|first=John|last=Thistleton|date=25 June 2014}}</ref>
Eilutė 246:
=== Komunalinės paslaugos ===
[[Vaizdas:Mount_Majura_solar_farm_and_Majura_Parkway.jpg|dešinėje|miniatiūra|Saulės energijos fermos]]
Valstybės įmonė „[[ACTEW Corporation]]“ atsakinga už Kanberos vandens ir kanalizacijos infrastruktūrą.<ref>{{cite web|url=http://www.actew.com.au/About/Who-are-we/What-we-do.aspx|title=What we do|publisher=[[ACTEW]]|accessdate=22 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150403000353/http://www.actew.com.au/About/Who-are-we/What-we-do.aspx|archivedate=3 April 2015|df=dmy-all}}</ref> „ActewAGL“ yra mažmeninė Kanberos komunalinių paslaugų, įskaitant vandenį, gamtines dujas, elektrą, tiekėja ir kai kurių telekomunikacijų paslaugų tiekėja per dukterinę įmonę „TransACT“.<ref>{{cite web|url=http://www.actewagl.com.au/About-us/Who-is-ActewAGL.aspx|title=About our business|publisher=[[ActewAGL]]|accessdate=25 February 2014}}</ref>
 
Kanberos vanduo kaupiamas keturiuose rezervuaruose: Korino, Bendoros, Kotero bei Gugongo tvenkiniuose. Nors Gugongo tvenkinys telkšo Naujajame Pietų Velse, jį eksploatuoja Kanberos vyriausybė.<ref>{{cite web|url=http://www.actew.com.au/Water-Supply-System/The-water-network.aspx|publisher=[[ActewAGL]]|title=The Water Network|accessdate=22 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150328102934/http://www.actew.com.au/Water-Supply-System/The-water-network.aspx|archivedate=28 March 2015|df=dmy-all}}</ref> „ACTEW Corporation“ priklauso du Kanberos nuotekų valymo įrenginiai, esantys Fyšviko mieste ir Molonglo upės žemupyje.<ref>{{cite web|url=http://www.actew.com.au/Sewerage-System/What-is-sewage/Sewage-Treatment-Plants/Fyshwick-Sewage-Treament-Plant.aspx|title=Fyshwick Sewage Treatment Plant|publisher=[[ActewAGL]]|accessdate=22 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150312003432/http://www.actew.com.au/Sewerage-System/What-is-sewage/Sewage-Treatment-Plants/Fyshwick-Sewage-Treament-Plant.aspx|archivedate=12 March 2015|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.actew.com.au/Sewerage-System/What-is-sewage/Sewage-Treatment-Plants/Lower-Molonglo-Water-Quality-Control-Centre.aspx|title=Lower Molonglo Water Quality Control Centre|publisher=ActewAGL|accessdate=22 March 2015|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150312003423/http://www.actew.com.au/Sewerage-System/What-is-sewage/Sewage-Treatment-Plants/Lower-Molonglo-Water-Quality-Control-Centre.aspx|archivedate=12 March 2015|df=dmy-all}}</ref>
 
Elektra Kanberoje daugiausia gaunama iš nacionalinio elektros tinklo per pastotes Holte ir Fyšvike (per Kvenbejaną).<ref>{{cite web|url=http://www.icrc.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0007/16792/issuespaperelecinfcontestabilityoctober03.pdf|archivedate=20 April 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130420202136/http://www.icrc.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0007/16792/issuespaperelecinfcontestabilityoctober03.pdf|title=Review of Contestable Electricity Infrastructure Workshop|page=13|format=PDF|date=October 2003|accessdate=10 May 2010|author=Independent Competition and Regulatory Commission}}</ref> Energija ankščiau buvo tiekiama iš 1913 m. pastatytos šiluminės elektrinės šalia Molonglo upės, tačiau 1957 m. ji buvo galutinai uždaryta.<ref>{{cite news|newspaper=The Sydney Morning Herald|date=14 March 1913|page=5|title=The Founding of Canberra|url=http://nla.gov.au/nla.news-article15404837|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140218035413/http://trove.nla.gov.au/ndp/del/article/15404837|archivedate=18 February 2014|deadurl=no}}</ref><ref>{{cite web|url=http://client14.matrix01.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0007/148426/473.pdf|title=20048. Kingston Powerhouse Historic Precinct (Entry to the ACT Heritage Register)|publisher=ACT Heritage Council|accessdate=11 October 2014}}</ref> Kanberoje yra keturi saulės energijos ūkiai, kurie buvo atidaryti 2014–2017 m: „Royalla“ (20 MW, 2014 m.),<ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2014/australias-largest-solar-farm-opens-in-the-act|title=Australia's largest solar farm opens in the ACT|publisher=[[ACT Government]]|date=3 September 2014|accessdate=11 October 2014}}</ref> „Mount Majura“ (2,3 MW, 2016 m.),<ref name="Solar Choice">{{cite web|url=http://www.solarchoice.net.au/blog/news/mount-majura-solar-farm-switches-on-101016|title=Mount Majura Solar Farm powers up in ACT|publisher=Solar Choice|date=11 October 2016|accessdate=6 January 2016}}</ref> „Mugga Lane“ (13 MW, 2017 m.)<ref>{{cite news|url=http://www.canberratimes.com.au/act-news/mugga-lane-solar-farm-opens-bringing-act-to-35-per-cent-renewable-energy-20170302-gup673.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170302110650/http://www.canberratimes.com.au/act-news/mugga-lane-solar-farm-opens-bringing-act-to-35-per-cent-renewable-energy-20170302-gup673.html|archivedate=2 March 2017|dead-url=no|title=Mugga Lane solar farm opens, bringing ACT to 35 per cent renewable energy|newspaper=The Canberra Times|date=2 March 2017|accessdate=1 December 2017}}</ref> ir „Williamsdale“ (11 MW, 2017). Be to, daugelyje Kanberos namų ūkių įrengtos fotoelektrinės plokštės ir iš saulės gaunamo karšto vandens sistemos.<ref>{{cite web|url=https://www.environment.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/1021129/2016-15-Annual-FiT-Report-Access.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170309143807/https://www.environment.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0016/1021129/2016-15-Annual-FiT-Report-Access.pdf|archivedate=9 March 2017|dead-url=no|title=2015–16 Annual Feed-in Tariff Report|page=7|publisher=ACT Government|accessdate=8 December 2017}}</ref>
Eilutė 254:
Kanberoje nėra vėjo energijos generatorių, tačiau keli statomi ar planuojami statyti netoliese esančiame Naujajame Pietų Velse. [[2013 m.|2013]] m. Kanberos vyriausybė paskelbė, kad ji išsikėlė tikslą 90% Kanberoje sunaudojamos elektros energijos iki 2020 m. pasigaminti iš atsinaujinančių šaltinių,<ref name="renewable">{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2013/act-sets-90-renewable-energy-target-in-law7|title=ACT sets 90% renewable energy target in law|publisher=[[ACT Government]]|date=4 November 2013|accessdate=25 February 2014}}</ref> didinant iš [[Atsinaujinantieji energijos ištekliai|AEI]] gaunamą energijos kiekį nuo 210 MW iki 550 MW.<ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2014/large-scale-feed-in-tariff-law-expanded-to-meet-90-renewables-target|title=Large scale feed-in tariff law expanded to meet 90% renewables target|publisher=[[ACT Government]]|date=27 February 2014|accessdate=7 March 2014}}</ref> 2015 m. vasario mėn. buvo paskelbta, kad trijų Viktorijoje ir Pietų Australijoje pastatytų vėjo jėgainių parkų galia sieks 200 megavatų, jie pradėti eksploatuoti [[2017 m.|2017]] m. Sutartys dėl papildomo 200 megavatų galios pirkimo per metus iš dviejų vėjo jėgainių Pietų Australijoje ir Naujajame Pietų Velse buvo paskelbtos tarp 2015 m. gruodžio mėn. ir 2016 m. kovo mėn.<ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2015/hornsdale-achieves-new-record-price-in-acts-second-wind-auction|title=Hornsdale achieves new record price in ACT's second wind auction|publisher=[[ACT Government]]|date=21 December 2015|accessdate=4 March 2016}}</ref><ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2016/new-wind-farm-set-to-power-more-than-just-canberra-homes|title=New wind farm set to power more than just Canberra homes|publisher=[[ACT Government]]|date=4 March 2016|accessdate=4 March 2016}}</ref> 2014 m. Kanberos vyriausybė paskelbė, kad iki 2020 m. bus suteiktas 23 megavatų tarifas įrenginiui Kanberoje ar aplinkiniame regione buitinių ir verslo atliekų deginimui bei elektros gaminimui įrengti.<ref>{{cite press release|url=http://www.cmd.act.gov.au/open_government/inform/act_government_media_releases/corbell/2014/turning-waste-into-energy|title=Turning waste into energy|publisher=[[ACT Government]]|date=7 March 2014|accessdate=11 March 2014}}</ref>
 
Aukščiausias Kanberos rodiklis yra interneto prieiga namuose (2014–15 m.; ~94 procentai namų ūkių).<ref>{{cite web|url=http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs@.nsf/DetailsPage/8146.02014-15?OpenDocument|title=8146.0 - Household Use of Information Technology, Australia, 2014-15|publisher=[[Australian Bureau of Statistics]]|date=18 February 2016|accessdate=4 January 2017}}</ref>
 
== Sportas ==
[[Vaizdas:BruceStadium19032005.JPG|dešinėje|miniatiūra|Regbio rungtynės Kanberos stadione]]
Kanberoje yra nemažai sporto komandų, kurios žaidžia Australijos čempionatuose, žinomiausios yra regbio „[[Canberra Raiders]]“ ir „[[Brumbies]]“ komandos.<ref>{{cite news|title=Brumbies Crowned Super 12 Champions.|url=http://www.irishrugby.ie/6855_3684.php|publisher=[[Irish Rugby]]|date=22 May 2004|accessdate=8 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071013130431/http://irishrugby.ie/6855_3684.php <!-- Bot retrieved archive -->|archivedate=13 October 2007}}</ref><ref>{{cite web|title=Premiership Records|url=http://www.nrl.com/nrlhq/referencecentre/premiershiprecords/tabid/10436/default.aspx|publisher=NRL|accessdate=19 November 2015|url-status=dead|archiveurl2015archiveurl=https://web.archive.org/web/20151029072434/http://www.nrl.com/nrlhq/referencecentre/premiershiprecords/tabid/10436/default.aspx|archivedate=29 October 2015|df=dmy-all}}</ref> Abi komandos namų rungtynes žaidžia [[Kanberos stadionas|Kanberos stadione]],<ref>{{cite news|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071009013150/http://www.ais.org.au/facilities/stadium.asp|archivedate=9 October 2007|title=Canberra Stadium|url=http://www.ais.org.au/facilities/stadium.asp|publisher=[[Australian Institute of Sport]]|accessdate=9 March 2016}}</ref> kuris yra didžiausias mieste. Šiame stadione vyko [[2000 m. vasaros olimpinės žaidynės|2000 m. vasaros olimpinių žaidynių]] futbolo rungtynės ir [[2003 m. pasaulio regbio čempionatas]].<ref>{{cite news|title=Sydney 2000:Football|url=http://www.abc.net.au/news/olympics/sports/football.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|year=1999|accessdate=8 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070803175201/http://www.abc.net.au/news/olympics/sports/football.htm <!-- Bot retrieved archive -->|archivedate=3 August 2007}}</ref> Miestas taip pat turi stiprią moterų krepšinio komandą, „[[Canberra Capitals]]“, kuri laimėjo septynis iš vienuolikos Australijos moterų krepšinio lygos titulų. Miesto futbolo komanda – „[[Canberra United FC]]“ žaidžia [[W-League|W-Lygoje]].
 
Taip pat yra komandų, kurios dalyvauja nacionalinėse [[Tinklinis|tinklinio]], [[Žolės riedulys|žolės riedulio]], [[Ledo ritulys|ledo ritulio]], [[Kriketas|kriketo]] ir [[Beisbolas|beisbolo]] lygose. Mieste yra didelė lauko sporto bazė, Manuka Oval, kurioje žaidžiamas [[kriketas]] ir [[australiškasis futbolas]].
 
Kanberoje yra daugybė lauko sporto bazių, golfo aikštynų, riedlenčių parkų, teniso kortų ir visuomenei atvirų baseinų, gamtos parkuose apstu pėsčiųjų, dviračių ir kalnų dviračių takų ir trasų. Vandens sporto šakos, tokios kaip buriavimas, irklavimas, kultivuojamos Kanberos ežeruose.<ref>{{cite web|url=http://www.nationalcapital.gov.au/visiting/lake_burley_griffin/boating/|title=Boating on Lake Burley Griffin|publisher=[[National Capital Authority]]|accessdate=9 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070923025439/http://www.nationalcapital.gov.au/visiting/lake_burley_griffin/boating/|archivedate=23 September 2007}}</ref><ref>{{cite web|title=Lake Burley Griffin reopens|url=http://www.abc.net.au/news/stories/2007/11/16/2093294.htm|work=ABC News|publisher=Australian Broadcasting Corporation|accessdate=26 July 2010|date=16 November 2007}}</ref> Kanberos ralis yra kasmetinis automobilių sporto renginys.<ref>{{cite news|title=Canberra Dragway Frequently Asked Questions|url=http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0004/43069/act_dragway_faq_feb200620.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120410151738/http://www.tams.act.gov.au/__data/assets/pdf_file/0004/43069/act_dragway_faq_feb200620.pdf|archivedate=10 April 2012|publisher=ACT Government|date=21 February 2006|accessdate=8 October 2007|format=PDF}}</ref><ref>{{cite news|title=Possum Bourne|url=http://www.abc.net.au/stateline/act/content/2003/s847002.htm|publisher=Australian Broadcasting Corporation|date=3 May 2003|accessdate=8 October 2007|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130425174220/http://www.abc.net.au/stateline/act/content/2003/s847002.htm|archivedate=25 April 2013}}</ref> 2000–2002 m. Kanberoje laikinai rengtas „V8 Supercars“ klasės automobiliams skirtas renginys „Canberra 400“.
 
== Miestai partneriai ==
Miestai, su kuriais Kanbera yra užmezgusi [[Miestų partnerystė|partnerystės]] ryšius:
* {{flagicon|China}} [[Pekinas]], Kinija<ref name=Canberra>{{cite web |url=http://www.cmd.act.gov.au/international |title=Canberra's international relationships |publisher=[[Australian Capital Territory Chief Minister's Department|Chief Minister's Department]]}}</ref>
* {{flagicon|Japan}} [[Nara (Japonija)|Nara]], Japonija<ref name=Canberra/>
* {{flagicon|NZL}} [[Velingtonas]], Naujoji Zelandija
Eilutė 281:
=== Literatūros sąrašas ===
{{refbegin}}
* {{Cite journal|url=http://www.abs.gov.au/ausstats/abs@.nsf/featurearticlesbyCatalogue/D41F48B6CB4D1240CA2569DE00281139?OpenDocument |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110604042204/http://www.abs.gov.au/AUSSTATS/abs%40.nsf/featurearticlesbyCatalogue/D41F48B6CB4D1240CA2569DE00281139?OpenDocument |archivedate=4 June 2011 |title=The Australian Capital Territory, Canberra the National Capital: Fifty Years of Development |date=25 January 1963 |author=[[Australian Bureau of Statistics]] |publisher=Australian Bureau of Statistics |work=Year Book Australia |ref=harv |deadurl=yes |df= }}
* {{Cite book |title=Lake Burley Griffin, Canberra: Policy Plan |year=1988 |location=Canberra |publisher=National Capital Development Commission |isbn=0-642-13957-1 | ref= {{harvid|National Capital Development Commission|1988}}}}
* {{Cite book |title=The Penguin Australia Road Atlas |year=2000 |publisher=Penguin Books Australia |location=Ringwood, Victoria |isbn=0-670-88980-6 | ref = {{harvid|Penguin Books Australia|2000}}}}
Eilutė 288:
* {{Cite book |title=Canberra 1913–1953 |first=Jim |last=Gibbney |year=1988 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4 | ref = harv}}
* {{Cite book |title=Canberra 1820–1913 |first=Lyall |last=Gillespie |year=1991 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4 | ref = harv}}
* {{Cite book |title=Jack Fingleton: The Man Who Stood Up To Bradman |last=Growden|first=Greg |location=Crows Nest, New South Wales |publisher=[[Allen & Unwin]] |year=2008 |isbn=978-1-74175-548-0 | ref = harv}}
* {{Cite book |title=Canberra 1954–1980 |first=Eric |last=Sparke |year=1988 |location=Canberra |publisher=Australian Government Publishing Service |isbn=0-644-08060-4 | ref = harv}}
* {{Cite book |title=Australia |last=Vaisutis|first=Justine |location=Footscray, Victoria |publisher=Lonely Planet |year=2009 |isbn=1-74179-160-X | ref = harv}}