RokasT
Prisijungė 13 sausio 2006
Ištrintas turinys Pridėtas turinys
Nėra keitimo santraukos |
Nėra keitimo santraukos |
||
Eilutė 73:
<nowiki>**</nowiki> galūnės nebuvimas (Ø) – atematinės asmenuotės imperatyvas; tematinėje asmenuotėje vartojamos įvairios galūnės
== Esamojo laiko sistema ==
Esamojo laiko ststema apima ''Praesens'', ''Imperfectum'' ir iš dalies ''Futurum (I)''. Visi trys iš šių laikų vartoja tuos pačius jungiamuosius balsius: -ο- prieš μ, ν bei -ε- prieš σ, τ.
===Praesens (esamasis laikas)===
Šis laikas reiškia veiksmą, vykstantį kalbamuoju metu arba apskritai (pvz., bendro pobūdžio teiginį, gyvenimo tiesą ir pan.). Taigi atsižvelgę į graikų kalbos fonologinius procesus, gauname šitokias indikatyvo galūnes:
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="8" style="background:#cfcfcf;" | Praesens indicativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.-pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -ω || θηρεύ'''ω''' || -ομεν || θηρεύ'''ομεν''' || -ομαι || θηρεύ'''ομαι''' || -όμεθα || θηρευ'''όμεθα'''
|-
| *-εσι > -εις || θηρεύ'''εις''' || -ετε || θηρεύ'''ετε''' || *-εσαι > -εαι > ηι > η || θηρεύ'''η''' || -εσθε || θηρεύ'''εσθε'''
|-
| *-ετι > -εσι > -ει || θηρεύ'''ει''' || *-οντι > -ονσι > ουσι || θηρεύ'''ουσι''' || -εται || θηρεύ'''εται''' || -ονται || θηρεύ'''ονται'''
|-
|}
Konjunktyvas gaunamas pailginant jungiamąjį balsį indikatyve:
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="8" style="background:#cfcfcf;" | Praesens coniunctivi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.-pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -ω || θηρεύ'''ω''' || -ωμεν || θηρεύ'''ωμεν''' || -ωμαι || θηρεύ'''ωμαι''' || -ώμεθα || θηρευ'''ώμεθα'''
|-
| -ης || θηρεύ'''ης''' || -ητε || θηρεύ'''ητε''' || -η || θηρεύ'''η''' || -ησθε || θηρεύ'''ησθε'''
|-
| -η || θηρεύ'''η''' || -ωσι || θηρεύ'''ωσι''' || -ηται || θηρεύ'''ηται''' || -ωνται || θηρεύ'''ωνται'''
|-
|}
Optatyvas gaunamas pridedant priesagą -ι- , kuri susilieja su jungiamuoju balsiu į dvibalsį -οι-. Taigi galima sakyti, kad optatyvas sudaromas su priesaga -οι- ir antrinėmis galūnėmis:
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="8" style="background:#cfcfcf;" | Praesens optativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.-pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -οιμι || θηρεύ'''οιμι''' || -οιμεν || θηρεύ'''οιμεν''' || -οίμην || θηρευ'''οίμην''' || -οίμεθα || θηρευ'''οίμεθα'''
|-
| -οις || θηρεύ'''οις''' || -οιτε || θηρεύ'''οιτε''' || *-οισο > -οιο || θηρεύ'''οιο''' || -οισθε || θηρεύ'''οισθε'''
|-
| -οι || θηρεύ'''οι''' || -οιεν || θηρεύ'''οιεν''' || -οιτο || θηρεύ'''οιτο''' || -οιντο || θηρεύ'''οιντο'''
|-
|}
Imperatyvas sudaromas įprastai:
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="8" style="background:#cfcfcf;" | Praesens imperativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.-pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| – || – || – || – || – || – || – || –
|-
| -ε || θηρεύ'''ε''' || -ετε || θηρεύ'''ετε''' || *-εσο > -εο > -ου || θηρεύ'''ου''' || -εσθε || θηρεύ'''εσθε'''
|-
| -έτω || θηρευ'''έτω''' || -όντων || θηρευ'''όντων''' || -έσθω || θηρευ'''έσθω''' || -έσθων || θηρευ'''έσθων'''
|-
|}
===Imperfectum===
Κaip jau buvo minėta, ''Imperfectum'' nuo ''Praesens'' skiriasi laiku (bet ne veikslu) ir egzistuoja tik indikatyve. ''Imperfectum'' sudaromas pridedant augmentą (kaip ir visiems būtiesiems laikams) ir jungiant antrines galūnes:
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="8" style="background:#cfcfcf;" | Imperfectum
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.-pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -ον || εθήρευ'''ον''' || -ομεν || εθηρεύ'''ομεν''' || -όμην || εθηρευ'''όμην''' || -όμεθα || εθηρευ'''όμεθα'''
|-
| -ες || εθήρευ'''ες''' || -ετε || εθηρεύ'''ετε''' || *-εσο > -εο > ου || εθηρεύ'''ου''' || -εσθε || εθηρεύ'''εσθε'''
|-
| *-ετ > -ε || εθήρευ'''ε''' || *-οντ > -ον || εθήρευ'''ον''' || -ετο || εθηρεύ'''ετο''' || -οντο || εθηρεύ'''οντο'''
|-
|}
===Futūrum (būsimasis laikas)===
''Futūrum'' nuo glaudžiau tarpusavyje susijusių ''Praesens'' ir ''Imperfectum'' skiriasi keliais svarbiais aspektais:
* jam sudaryti vartojama priesaga -σ- (kaip ir aoristui)
* jis turi atskiras aktyvo, medialio ir pasyvo formas (kaip ir aoristas)
* jis neturi konjunktyvo ir imperatyvo (dėl to manoma, kad futūras gali būti atsiradęs vėliau, nei kiti laikai / veikslai)
''Futūrum'' formos nuo ''Praesens'' formų skiriasi tik tuo, kad tarp kamieno ir galūnės įsprausta priesaga -σ-.
''Futūrum'' pasyvas nuo medialio skiriasi tuo, kad dar papildomai tarp kamieno ir -σ- įsprausta priesaga -θη-.
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="12" style="background:#cfcfcf;" | Futūrum indicativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.''
! colspan="4" | ''pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -σω || θηρεύ'''σω''' || -σομεν || θηρεύ'''σομεν''' || -σομαι || θηρεύ'''σομαι''' || -σόμεθα || θηρευ'''σόμεθα''' || -θήσομαι || θηρευ'''θήσομαι''' || -θησόμεθα || θηρευ'''θησόμεθα'''
|-
| -σεις || θηρεύ'''σεις''' || -σετε || θηρεύ'''σετε''' || -ση || θηρεύ'''ση''' || -σεσθε || θηρεύ'''σεσθε''' || -θήση || θηρευ'''θήση''' || -θήσεσθε || θηρευ'''θήσεσθε'''
|-
| -σει || θηρεύ'''σει''' || -σουσι || θηρεύ'''σουσι''' || -σεται || θηρεύ'''σεται''' || -σονται || θηρεύ'''σονται''' || -θήσεται || θηρευ'''θήσεται''' || -θήσονται || θηρευ'''θήσονται'''
|-
|}
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="12" style="background:#cfcfcf;" | Futūrum optativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.''
! colspan="4" | ''pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -σοιμι || θηρεύ'''σοιμι''' || -σοιμεν || θηρεύ'''σοιμεν''' || -σοίμην || θηρευ'''σοίμην''' || -σοίμεθα || θηρευ'''σοίμεθα''' || -θησοίμην || θηρευ'''θησοίμην''' || -θησοίμεθα || θηρευ'''θησοίμεθα'''
|-
| -σοις || θηρεύ'''σοις''' || -σοιτε || θηρεύ'''σοιτε''' || -σοιο || θηρεύ'''σοιο''' || -σοισθε || θηρεύ'''σοισθε''' || -θήσοιο || θηρευ'''θήσοιο''' || -θήσοισθε || θηρευ'''θήσοισθε'''
|-
| -σοι || θηρεύ'''σοι''' || -σοιεν || θηρεύ'''σοιεν''' || -σοιτο || θηρεύ'''σοιτο''' || -σοιντο || θηρεύ'''σοιντο''' || -θήσοιτο || θηρευ'''θήσοιτο''' || -θήσοιντο || θηρευ'''θήσοιντο'''
|-
|}
== Aoristo sistema ==
Aoristas, kaip ir futūras, sudaromas su priesaga -σ- bei jungiamuoju balsiu -α-. Kadangi tai būtasis laikas, jis naudoja augmentą. Svarbesni bruožai:
* aktyvas, pasyvas ir medialis turi atskiras formas
* pasyvas nuo medialio (kaip ir futūre) skiriasi priesaga -θη- taip pat tuo, kad vartoja aktyvines galūnes
{| class="wikitable" border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" style="text-align:center"
|-
! colspan="12" style="background:#cfcfcf;" | Aoristi indicativi
|- style="background:#dfdfdf;" |
! colspan="4" | ''act.''
! colspan="4" | ''med.''
! colspan="4" | ''pass.''
|-
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
! colspan="2" | ''sg.''
! colspan="2" | ''pl.''
|-
| -σα || εθήρευ'''σα''' || -σαμεν || εθηρεύ'''σαμεν''' || -σάμην || εθηρευ'''σάμην''' || -σάμεθα || εθηρευ'''σάμεθα''' || -θην || εθήρευ'''θην''' || -θημεν || εθηρεύ'''θημεν'''
|-
| -σας || εθήρευ'''σας''' || -σατε || εθηρεύ'''σατε''' || *-σασο > -σαο > -σω || εθηρεύ'''σω''' || -σασθε || εθηρεύ'''σασθε''' || -θης || εθήρευ'''θης''' || -θητε || εθηρεύ'''θητε'''
|-
| *-σατ > -σε || εθήρευ'''σε''' || *-σαντ > -σαν || εθήρευ'''σαν''' || -σατο || εθηρεύ'''σατο''' || -σαντο || εθηρεύ'''σαντο''' || -θη || εθήρευ'''θη''' || -θησαν || εθηρεύ'''θησαν'''
|-
|}
[[en:User:RokasT]]
| |||